In deze rubriek kijken we achter de schermen bij de leden van de BIN NL-community.  Dit keer bij Sifra Bolle en Anniek Boeijinga, gedragsadviseurs bij het Supportteam Innovatie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Ze vertellen over hun betrokkenheid bij interdepartementale beleidsonderzoeken, hoe ze adviseren over de doenlijkheid van beleid en hoe ze bijdragen aan een meer integrale toepassing van gedragsinzichten bij SZW.

Wat is jullie opdracht als gedragsadviseur bij het Supportteam Innovatie?

Onze stip op de horizon is om ervoor te zorgen dat gedragsinzichten worden toegepast in elke fase van het beleidsproces, of iets breder geformuleerd: het inbedden van het menselijk perspectief binnen beleid. Wij maken deel uit van het Supportteam Innovatie, waar de expertises innovatie, gedrag en participatie samenkomen. Onze gemene deler is mensgericht werken voor doenlijk en doeltreffend beleid – nu en in de toekomst. Dat doen wij door de mensen waarvoor het beleid gemaakt wordt te betrekken bij het maken van beleid, mee te denken vanuit gedragswetenschappelijk perspectief en door innovatieve methoden en werkwijzen toe te passen.

Hoe ziet het leven uit een dag van een gedragsadviseur bij SZW eruit?

Onze opdracht vraagt om zowel werk op strategisch niveau als hands on werkzaamheden op vraagstukken uit de organisatie. Dat maakt het leuk en afwisselend. Zo ondersteunen we collega’s bij het toepassen van gedragsinzichten op concrete vraagstukken, bijvoorbeeld bij het verhogen van de naleving van de Wet op de ondernemingsraden, of het toepassen van een realistisch mensbeeld bij de herziening van de Participatiewet. Daarnaast denken we mee over de implementatie van het beleidskompas, werken we samen met het team van de Chief Science Officer (CSO) aan evidence-based beleid en de SZW kennisagenda, en geven we feedback vanuit gedragsperspectief op kabinetsreacties op rapporten, zoals het WRR-rapport Grip. Ook trekken we samen met onze collega’s van BIN NL en de uitvoering (SVB, UWV) op rond doenvermogen. We werken samen aan het ondersteunen van onze collega’s bij doenvermogentoetsen en het ontwikkelen van doenlijk beleid, en we verspreiden gezamenlijk het gedachtengoed door het geven van presentaties en workshops. Daarnaast zijn we actief betrokken bij het geven en inkopen van verschillende trainingen van het Leer- en Ontwikkelplein, dat onder andere opleidingen aanbiedt voor medewerkers van OCW, VWS en SZW.

Door het evalueren van onze werkzaamheden en samenwerkingen passen we onze strategie en werkwijze continu aan, zodat deze passend blijft bij de behoeften van de organisatie en de collega’s die we adviseren.

Hoe dragen jullie eraan bij dat gedragsinzichten meer integraal worden toegepast binnen het ministerie?

Allereerst door onze collega’s de meerwaarde van gedragsinzichten te laten ervaren door hen bij vragen te ondersteunen en adviseren, en door doelgericht kansen voor gedrag op actuele thema’s en dossiers te vinden en benutten. Omdat wij met z’n tweeën zijn, denken we continu na over hoe we onze capaciteit zo efficiënt en effectief mogelijk kunnen benutten. Zo richten we ons vooral op de vroege fase van beleidsvorming, omdat de praktijk ons heeft geleerd dat hier de meeste ruimte voor input en impact ligt. Ook proberen we zoveel mogelijk aan te sluiten bij bestaande processen en initiatieven, en waar mogelijk de krachten te bundelen. Zo werken we binnen Supportteam Innovatie vaak interdisciplinair aan vraagstukken en werken we interdepartementaal samen op beleidsonderzoeken. Verder verzorgen we de training ‘Leer je eindgebruiker kennen’ en zijn we nauw betrokken bij de ‘Teamtraining gedragsinzichten’, waarbij teams aan een eigen casus kunnen werken onder begeleiding van een gedragsadviseur en al doende basis gedragskennis opdoen en concrete handvatten aangereikt krijgen.

Jullie worden ook geregeld betrokken bij interdepartementale beleidsonderzoeken. Wat is daarbij jullie rol?

Het meewerken aan interdepartementale beleidsonderzoeken (IBO) sluit aan bij de strategische keuze om vroeg in het beleidsproces te adviseren en te ondersteunen. De afgelopen tijd zijn er verschillende IBO’s geweest die vallen onder het beleidsterrein van SZW. We hebben bijvoorbeeld gewerkt aan het IBO Vereenvoudiging Sociale Zekerheid, en zijn nu betrokken bij IBO Pensioenopbouw en IBO Problematische Schulden. Het gedragsperspectief is van belang bij de probleemanalyse: Wat is het huidige versus het gewenste gedrag? Welke gedragsfactoren spelen hierbij een bepalende rol? Van hieruit kan je richtlijnen meegeven voor de te vormen beleidsopties, die tevens ook als evaluatiecriteria kunnen dienen voor de uitgewerkte beleidsopties.

Toch is onze rol ook nog wel zoeken en aftasten. Ten eerste omdat het economische perspectief dominant is, en ten tweede omdat deze benadering,  toepassing van gedragsinzichten, nog redelijk nieuw is. Wat je ziet is dat we de afgelopen 10 jaar als gedragsdiscipline veel werk hebben verzet als het gaat om het ontwikkelen van gedragsinterventies op bestaand beleid. Die inspanningen staan allemaal mooi gebundeld in Rijk aan Gedragsinzichten. Maar hoe je gedragsinzichten toepast bij het maken van beleid is nog wat onbekender en vooral ook minder tastbaar en vereist ook nog een stuk organisatieverandering. Samen met andere gedragscollega’s zijn we aan het kijken hoe we het gedragsperspectief binnen dit proces kunnen verankeren.

Tot slot, welke ambitie hebben jullie als team en wat geldt daarbij als inspiratie?

Ons team is begonnen als innovatieteam met als doel om nieuwe perspectieven en nieuwe werkwijzen te stimuleren. Later is daar de gedragsexpertise aan toegevoegd en sinds vorig jaar werken we ook samen met adviseurs met expertise op het gebied van burgerparticipatie. Als gemeenschappelijk doel hebben we dat iedereen bij het ministerie van SZW de mensen waarvoor het beleid wordt gemaakt, betrekt bij het maken daarvan.

Als innovatieteam speelt inspiratie natuurlijke een grote rol. Wij laten ons graag inspireren door de mensen waarvoor we bij SZW beleid maken: werkgevers, mensen die leven in armoede en/of te maken hebben met schulden, mensen die een uitkering ontvangen, ouders van kinderen die gebruik maken van regelingen zoals ouderschapsverlof of kinderopvangtoeslag. En daarnaast laten we ons inspireren door maatschappelijke trends en brengen we bijvoorbeeld elk jaar een bezoek aan de Dutch Design Week.

Onze ultieme ambitie is dat mensgericht werken vanuit burger- en gedragsperspectief volledig is ingebed in het beleidsproces.

Meer weten?

Wil je meer weten over het Supportteam Innovatie en gedragsinzichten binnen SZW? Neem dan vooral contact op met Sifra Bolle en/of Anniek Boeijinga.