Uit onderzoek is gebleken dat mensen die in stressvolle omstandigheden leven als groep gemiddeld lager scoren op diverse sociale en cognitieve tests. Minder bekend is dat mensen ook krachten en strategieën kunnen ontwikkelen door zich aan te passen aan stressvolle omstandigheden. Dergelijke aanpassingen kunnen bestaan uit “verborgen talenten”, vaardigheden die worden versterkt door tegenslag, en “passende reacties”, strategieën die inspelen op de mogelijkheden en beperkingen van stressvolle omstandigheden. In deze online lezing bespreekt onderzoeker Willem Frankenhuis actueel onderzoek naar deze ontwikkelingsaanpassingen.
Frankenhuis voerde recent met zijn onderzoeksgroep enkele empirische studies uit die suggereren dat ecologisch relevant testmateriaal in sommige gevallen het "speelveld" voor aan tegenslag blootgestelde jongeren gelijker kan maken. Net als in eerder onderzoek vond de onderzoeksgroep dat jongeren die meer armoede en geweld hebben ervaren een taak soms beter doen als deze een concrete in plaats van abstracte inhoud heeft. Meer specifiek, deze jongeren scoren gemiddeld laag op een werkgeheugentaak—het bijhouden van snel veranderende informatie—met abstracte inhoud (foto’s van een driehoek, vierkant, of cirkel) dan leeftijdgenoten. Maar scoren bijna even hoog als andere jongeren op een versie van deze taak met zaken die spelen in de echte wereld (foto’s van geld, een gezicht, of een bus).
Dit onderzoek draagt bij tot een vollediger wetenschappelijk begrip van de menselijke ontwikkeling in stressvolle omstandigheden, dat niet alleen mogelijke beperkingen of tekorten omvat, maar ook sterke punten en strategieën. Een dergelijke veelzijdige visie biedt aanknopingspunten voor onderwijs, banen, beleid en interventies die gebruik maken van de sterke punten van mensen in stressvolle omstandigheden.
Spreker
Willem Frankenhuis is universitair hoofddocent psychologie aan de Universiteit Utrecht in Nederland en senior onderzoeker aan het Max Planck Instituut voor Onderzoek naar Criminaliteit, Veiligheid en Recht in Freiburg, Duitsland. Hij onderzoekt hoe mensen zich ontwikkelen in stressvolle omstandigheden. Zijn empirisch werk richt zich op “verborgen talenten” en “passende reacties” op onveilige en onvoorspelbare omstandigheden. Zijn theoretisch werk richt zich op de processen die individuen aanpassen aan hun omgeving, zoals evolutie, ontwikkeling, en leren. Hij onderzoekt met behulp van wiskundige modellen in welke omstandigheden natuurlijke selectie resulteert in sensitieve periodes in de ontwikkeling, en hoe ervaringen de kenmerken van deze periodes vormen, zoals hun timing en duur.
Praktische informatie