Aanleiding: digitaal opvragen van informatie over gevaarlijke stoffen

Inspectie SZW wil zicht krijgen op de populatie bedrijven waar gevaarlijke stoffen aanwezig zijn en waar het meeste risico op blootstelling is. Om dit te bereiken is in een pilot ‘Uitvraag stoffen’ geëxperimenteerd met het digitaal opvragen van informatie over de aanwezige gevaarlijke stoffen bij een bedrijf en hoe het bedrijf hiermee werkt. Uiteindelijk doel van de inspectie is om werknemers beter te beschermen tegen acute of langdurige blootstelling aan gevaarlijke stoffen.

Interventie: brieven gericht op intrinsieke of extrinsieke motivatie

Er werden twee soorten brieven verstuurd met gedragsinzichten:

• een brief gericht op intrinsieke motivatie: ‘Bescherm uw medewerkers: geef uw gevaarlijke stoffen door’
• een brief gericht op extrinsieke motivatie: ‘Wettelijke verplichting: leg uw gevaarlijke stoffen vast’.

Bij beide brieven zijn extra gedragsinzichten toegevoegd zoals: verzoek verkleinen, weerstand erkennen, call to action, verliesframe (extrinsieke brief), winstframe (intrinsieke brief), eigen keuze benadrukken en implementatie-intentie. Ook zijn beide brieven verstuurd in een envelop waar een post-it op was geprint (om op te vallen), met daarop de deadline voor het doorgeven van de gevaarlijke stoffen waarmee het bedrijf werkt (om gevoel van urgentie op te roepen). Om het effect te kunnen meten is ook een controlebrief verstuurd: de brief die Inspectie SZW normaalgesproken stuurt. Die meldde wel de wettelijke verplichting, maar bevatte geen gedragsinzichten. Deze controlebrief is verstuurd in een ‘normale’ envelop, waar geen post-it op was geprint.

Methode: responsmeting en vragenlijst

Er is gemeten welke vorm van gedragsbeïnvloeding (brief met intrinsieke versus extrinsieke motivatie) zorgt voor de hoogste respons. Daarnaast is er een klein kwalitatief onderzoek gehouden waarin bedrijven zijn gebeld en vragen zijn gesteld over de ontvangen brief. De hypothese was dat de intrinsieke brief de hoogste respons op zou leveren, gevolgd door de extrinsieke en daarna de controlebrief.

Resultaat: geen verschil in respons

Er is geen significant verschil in respons gevonden tussen de drie soorten brieven: intrinsiek (231 respondenten reageerden), extrinsiek (250 respondenten), controlebrief (241 respondenten). Wel is de respons in alle drie de gevallen groot. In totaal heeft 72,2% van de aangeschreven bedrijven gereageerd. Een mogelijke verklaring voor het uitblijven van een significant verschil kan zijn dat de naam van Inspectie SZW een autoritaire en/of juridische associatie oproept. De ervaren autoriteit en/of angst voor sancties roept in dit geval extrinsieke motivatie op om aan het verzoek te voldoen, ongeacht de verwoording of toegepaste gedragsinzichten in de brief.

Impact: bewustzijn van gevaarlijke stoffen en gezondheid van medewerkers

De groep bedrijven die heeft gereageerd, is bewust bezig geweest met de gevaarlijke stoffen waarmee zij werken en daarmee met de gezondheid van hun medewerkers. Daarnaast hebben brancheverenigingen signalen afgegeven dat ze in het vervolg betrokken willen worden bij een uitvraag van gevaarlijke stoffen, waarmee zij meer verantwoordelijkheid tonen.