Aanleiding: gat tussen intentie en gedrag

Hoewel 61% van de 30-55-jarigen het belangrijk vindt om zich nu al te verdiepen in hun eigen pensioensituatie, heef maar een paar procent onlangs de moeite genomen om in te loggen op www.mijnpensioenoverzicht.nl (bron: Wijzer in geldzaken, 2020). Wat verklaart die intention-behaviour gap rondom pensioenen? We schatten onder meer onze toekomst (en onze toekomstige zelf) te rooskleurig in. Vandaag uitzoeken hoe het is gesteld met je pensioensituatie? Dat komt ons toevallig heel slecht uit, maar volgend jaar doen we het écht. Nadeel is dat deze redenering zich herhaalt wanneer ‘later’ het heden is geworden. Zo blijf pensioenvoorbereiding toekomstmuziek.

Interventie: een reminder voor je ‘toekomstige zelf’ creëert commitment

In de interventie is ingespeeld op goede (pensioen)voornemens. Tijdens de Pensioen3daagse van Wijzer in geldzaken in november 2020 werden mensen via sociale media verleid om een korte pensioentool in te vullen om erachter te komen hoeveel ze al weten over hun pensioen. Vervolgens werden ze gemotiveerd om in te loggen op www.mijnpensioenoverzicht.nl. Een klein deel van de mensen die daar op dat moment geen tijd voor hadden, kreeg de mogelijkheid een reminder te sturen naar hun toekomstige zelf, in januari 2021. Timing is hierbij cruciaal. Psychologen noemen dat het ‘fresh start efect’. Een nieuw jaar geef je namelijk extra motivatie iets te verbeteren. Met de remindertekst (voorop: ‘Vandaag is later’; achterop: ‘Beloofd is beloofd’) is vervolgens ingespeeld op het principe van commitment en consistentie. Wie A zegt moet ook B zeggen. Ook zijn ze gevraagd om hun toekomstige zelf te overtuigen waarom het goed zou zijn om hun pensioenvoornemens waar te maken (self persuasion).

Methode: veldexperiment

In een kleinschalig veldexperiment is getest hoeveel mensen de volgende stap zetten in hun pensioenvoorbereiding. De controlegroep (n=47.791) werd in november 2020 gevraagd om in te loggen op www.mijnpensioenoverzicht.nl, en twee experimentele groepen werden in januari 2021 via een zelfgestuurde reminder verleid om dit te doen (1. ansichtkaartreminder (n=68); 2. mailreminder (n=104)).

Resultaat: een reminder via de post heeft meer impact dan via de mail

Er is een indicatief verschil gevonden tussen de controlegroep (geen reminder) en interventiegroep 1 (reminder via een ansichtkaart): 2,8% versus 8,8% (p < 0.10). De reminder via de mail bleek niet effectief om mensen te motiveren een volgende stap te zeten. Deze groep opende soms nog wel de mail, maar nam vervolgens niet de moeite om door te klikken. Blijkbaar maakt een ansichtkaart uit het verleden die door je brievenbus komt, meer indruk. Deze mensen namen relatief vaak de moeite om zich te verdiepen in hun eigen pensioensituatie door de QR-code te scannen of door rechtstreeks naar de website te gaan.

Impact: mogelijk vervolg met grootschaliger experiment

Het betref een kleinschalig experiment, waardoor we voorzichtig moeten zijn met het trekken van conclusies. Desalnietemin suggereren de resultaten dat een slimme reminder op het juiste moment het aantal mensen dat een vervolgstap zet in hun pensioenvoorbereiding, kan verdriedubbelen. Een vervolgexperiment tijdens de volgende Pensioen3daagse kan duidelijk maken in hoeverre opschaling wenselijk is.