Aanleiding: meer aandacht, kennis en motivatie nodig voor het recyclen van afval

Restafval bestaat voor ongeveer 60% uit producten die hergebruikt kunnen worden. Door grondstoffen te recyclen wordt het milieu minder belast. Een nulmeting bij het ministerie van EZK en LNV liet zien dat bijna de helft van het restafval in de afvalbakken op de werkvloer niet goed gescheiden was. Verkennend onderzoek onder medewerkers wees uit dat er belangrijke gedragsfactoren zijn: onduidelijkheid over hoe te scheiden, twijfels over het nut, en gebrek aan aandacht en tijd. In een veldexperiment zijn interventies gericht op deze gedragsfactoren uitgetest met als doel het percentage goed gescheiden restafval te verhogen.

Interventies: instructieposters, opvallende stickers en positieve signalen

Er is een instructieposter ontwikkeld om kennis te verhogen en er zijn opvallende gekleurde stickers ontwikkeld om aandacht te verhogen. Deze interventies zijn getest bij alle afdelingen. Bij een deel van de afdelingen is een aanvullende interventie ontwikkeld om motivatie te verhogen.   

1. Instructieposter om kennis te verhogen:

• Herkenbare veelvoorkomende afvalproducten die vaak verkeerd gescheiden werden.
• Iconen i.p.v. tekst om de instructie makkelijk en snel te kunnen verwerken.
• Herkenbare en standaardkleuren, waardoor associatief afvalstromen sneller herkend wordt.
• Hoge zichtbaarheid door grote posters op ooghoogte te plaatsen.

2. Opvallend gekleurde stickers op de afvalbakken om aandacht te verhogen:

• De verschillende afvalstromen makkelijker herkenbaar te maken, door gebruik van stickers met opvallende kleuren, gelijk aan de kleuren op de poster en die geassocieerd worden met de verschillende afvalstromen (bijvoorbeeld groen= gft)

3. Koppelen van een positief signaal aan recyclegedrag om motivatie te verhogen:

• De positieve consequenties van het recyclen van GFT en plastic aan te geven.
• Een foto van een lachende schoonmaakster te plaatsen, met de tekst ‘Bedankt voor het scheiden van je afval!’ en een logo van een thumbs-up. Het creëren van een gevoel van wederkerigheid om het gewenste gedrag uit te voeren.

Methode: veldonderzoek

Gedurende drie weken zijn de interventies getoetst ten opzichte van een voormeting van een week. Elke dag is het restafval van 39 gangen gesorteerd op juist restafval en ander afval, waarna een percentage berekend kon worden van het gewicht per gang. Bij 20 gangen is de kennis en aandacht interventie getoetst, bij 19 gangen de kennis, aandacht en motivatie.

Resultaat: significatie stijging van ruim 8% in correct gescheiden restafval

De combinatie van de interventies gericht op het verhogen van de kennis en het verhogen van de aandacht leidde tot een significante stijging van ruim 8% juist gescheiden restafval (van 58% naar 63%). Een aanvullende interventie gericht op het verhogen van de motivatie had geen effect op het recyclegedrag.

Impact: inzicht in hoe recyclegedrag op de werkvloer te bevorderen

Het onderzoek heeft inzicht gegeven in de factoren die recyclegedrag op de werkvloer bevorderen. Het laat zien dat het kansrijk is om te investeren in de verhoging van kennis en aandacht om recyclegedrag te stimuleren op een manier die intuïtief, opvallend en makkelijk is. Naar aanleiding van de resultaten van dit onderzoek zijn duurzamere stickers, vergelijkbaar met die gebruikt in het onderzoek, ontwikkeld voor gebruik in het gebouw van EZK en LNV.