Gedragskennis staat volop in de belangstelling binnen de overheid. Dat blijkt overduidelijk op de Dag van het gedrag 2018. Maar liefst 450 deelnemers willen op 18 oktober meer te weten komen over de toepassing van gedragskennis. Door aansprekende keynotespeakers, 30 interessante deelsessie en natuurlijk: het delen van ieders eigen ervaringen.
Dagvoorzitter Liza Cornet geeft bij haar verwelkoming een toelichting op het motto van de dag, the next level. ‘Binnen de overheid zijn we al goed bezig met de toepassing van gedragskennis. Maar hoe kunnen we ervoor zorgen dat we gedragsinzichten ook echt een vlucht laten nemen?’ De Dag van het gedrag gaat daarop antwoorden geven.
Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid: ‘Levenslang leren is misschien wel één van de grootste gedragsexperimenten ooit’
‘Gedragsinzichten in de ministerraad’
Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vertelt in zijn opening van de dag over ‘misschien wel één van de grootste gedragsexperimenten ooit’: levenslang leren. Met name bij lager opgeleiden is een gedragsverandering nodig om te komen tot levenslange ontwikkeling. Veel laagopgeleiden hebben een aversie tegen leren. Minister Wouter Koolmees trekt de vergelijking met de ‘de smaak van levertraan’: ‘Maar als leren bitter blijft proeven, dan is er geen intrinsieke drive om werk te maken van levenslang leren.’ De komende jaren staan gedragsexperimenten centraal om deze intrinsieke drive en het vertrouwen te vergroten. ‘Door gebruik te maken van gedragsinzichten willen we mensen helpen om over een psychologische scholingsdrempel te komen.’ Levenslang leren is een mooi voorbeeld van hoe belangrijk de toepassing van gedragsinzichten is. De minister benadrukt dan ook het belang van gedragsinzichten, zeker als het gaat om werk en sociale zaken: ‘Goed beleid kun je alleen maken als je mensen ook echt begrijpt.‘ Gelukkig wordt het belang van gedragsinzichten alom ingezien binnen de overheid, tot op het hoogste niveau. ‘Het onderwerp gedragsinzichten is ook doorgedrongen tot de ministerraad,’ verklapt minister Wouter Koolmees.
Hoogleraar Robert Dur: Houd rekening met de verborgen kosten en baten van gedragsinterventies.
‘Houd een open blik’
Hoogleraar gedragseconomie Robert Dur wijst op de verborgen kosten en baten van gedragsinterventies. Gedragsinterventies die op het eerste oog ‘gratis’ lijken, zijn dat vaak niet. In sommige gevallen kunnen ze namelijk irritatie opwekken bij een deel van de doelgroep. Bij bijvoorbeeld de gruwelijke plaatjes op sigarettenpakjes is dat evident. Maar ook energierapporten waarin je energiebesparingsgedrag vergeleken wordt met dat van de buren, kunnen negatieve emoties oproepen. Robert geeft aan: ‘Als een interventie bij een doelgroep èn negatieve gevoelens oproept èn niet effectief is, kun je je interventie het beste niet op deze doelgroep richten. Zo voorkom je onnodige emotionele belasting.’
Aan de andere kant kunnen gedragsinterventies ook verborgen baten hebben: ze kunnen op het eerste oog ineffectief lijken, maar vanwege positieve neveneffecten soms tóch de moeite waard zijn. De verplichte tegenprestatie van Rotterdammers om bijstand te mogen ontvangen, haalt Robert aan als mooi voorbeeld hiervan: ‘Uit lopend onderzoek kun je voorzichtig concluderen dat die tegenprestatie geen effect heeft op de uitstroom uit de bijstand. De tegenprestatie lijkt het welzijn echter wel positief te beïnvloeden.’ Robert Dur heeft dan ook duidelijke adviezen aan de deelnemers om gedragskennis naar the next level te brengen. ‘Als je al experimenten doet, ga er vooral mee door! Belangrijk is wel dat je breed blijft kijken naar de effecten van gedragsinterventies. En schrijf de traditionele instrumenten niet af. Die kunnen soms verrassend effectief zijn.’
Managing director van het BIT UK Owain Service: ‘Wat is hier ontzettend veel belangstelling voor gedragskennis!’
Nederland voorop bij toepassing gedragskennis
Hoe is het voorloper Engeland gelukt om de toepassing van gedragskennis naar ‘the next level’ te krijgen? Owain Service, managing director van het Britse Behavioral Insights Team, kan natuurlijk uitgebreid putten uit eigen ervaring voor aansprekende voorbeelden en toepassingen. Zo geeft hij een effectief voorbeeld van het benutten van ‘social support’, het project SUCCESS. Hij legt uit: ‘In het project SUCCESS kregen studenten een supporter. Die supporters ontvingen berichten vanuit het project SUCCESS met het verzoek om hun student aan zijn of haar studietaken te herinneren. De slagingspercentages gingen dankzij het project SUCCESS met maar liefst bijna 30% omhoog, een gigantische stijging.’ Owain Service laat zien dat een bepaalde keuze onaantrekkelijker maken door een verhoging van de kosten, ook een mogelijk succesvolle interventie is. Daarmee onderstreept hij de stelling van Robert Dur dat ook traditionele instrumenten effectief blijven.
‘De kosten voor de frisdrank met suiker worden met 20% verhoogd ten opzichte van de variant zonder suiker. De 20% prijsverhoging voor de frisdrank met suiker heeft 10% lagere verkoop in frisdrankmachines tot gevolg.’ Prijsverhoging kan daarmee een probaat middel zijn in de strijd tegen obesitas. Owain gaat ook in op nieuwe benaderingen van gedragsexperimenten. Soms zijn veldexperimenten te ingewikkeld, dan vormen online experimenten een waardevol alternatief. Hij vertelt dat vrijwel niemand de voorwaarden leest bij aanschaf van een product, wat algemeen herkend wordt door de aanwezigen. ‘Uit online experimenten blijkt nu dat voorwaarden in de vorm van iconen of een Q&A veel beter gelezen worden.’
Ook Owain Service heeft goede raad voor de zaal: ‘Begin met het plukken van het zogenaamde laaghangende fruit en te leren van de kennis en ervaringen van anderen.’ We krijgen als Nederlanders een compliment. ‘De overheden van Nederland, Australië en Singapore lopen voorop bij de toepassing van gedragskennis voor effectief beleid, ‘ aldus Owain Service.
Niek Verlaan van de gemeente Utrecht legt uit hoe een peer-to-peer benadering kan werken om MBO'ers op de fiets te krijgen.
30 deelsessies: ‘state of the art’ toepassing van gedragskennis
De 30 deelsessies bewijzen inderdaad dat we in Nederland al heel veel doen met gedragskennis. Die laten in allerlei varianten de ‘state of the art’ zien van de toepassing van gedragskennis binnen de overheid. In de deelsessie van het Think forward initiative horen we het schokkende feit dat er in Europa maar liefst 218 miljoen mensen met financiële moeilijkheden zijn. Het Think forward initiative wil mensen helpen om betere financiële keuzes te maken door de toepassing van gedragskennis. Zo kan online shopping financieel kwetsbaren in de problemen brengen.
Een pop-up waarschuwing die op het beeld verschijnt tijdens het keuzeproces en de consument confronteert met een concreet bericht over zijn of haar saldo, kan online shopping tot 78% verminderen! De deelnemers aan de deelsessie mogen dan zelf aan de slag om effectieve interventies te bedenken. Een geheel andere thematiek komt aan bod tijdens de deelsessie van de gemeente Utrecht: hoe krijg je MBO’ers op de fiets? Scholieren bedachten zelf een campagne om fietsen te stimuleren bij hun medescholieren. De methodes die ze gebruikten waren niet altijd even wetenschappelijk verantwoord. Maar de boodschappen, tone of voice en middelen sloegen ontzettend aan bij hun medescholieren, gemeenteambtenaren en gedragswetenschappers hadden ze zelf nooit zo passend kunnen bedenken. Dat geeft stof voor een aardige discussie over de voor- en nadelen van deze peer-to-peer benadering. En dan waren er uiteraard nog vele andere interessante deelsessies. Deelnemers kunnen leren wat succesvolle gedragscampagnes zijn om duurzaam gedrag van burgers te realiseren in de provincie Drenthe. In weer een andere deelsessie wordt een model uitgelegd om te komen tot gedragsinterventies bij bedrijven, wat anders werkt dan gedragsinterventies bij individuen. En in de deelsessie Het gat tussen weten en doen laat een cybersecurity zien hoe belangrijk het is dat we echt gedrag meten, in plaats van mensen alleen naar hun gedrag te vragen. Nieuwsgierig naar alle deelsessies? De presentaties zijn te vinden deze site.
Het is heel belangrijk dat we echt gedrag meten, in plaats van mensen alleen naar hun gedrag te vragen. Dat blijkt eens te meer uit de resultaten van een cybersecurity veldstudie, gepresenteerd in de deelsessie 'het gat tussen weten en doen'.
Er is al veel kennis over gedragsbeïnvloeding bij individuen. Maar hoe beïnvloed je bedrijven? Bas Warmenhoven legt een model uit om te komen tot gedragsinterventies bij bedrijven.
Resultaat van de dag: experimenteren!
En dan ben je natuurlijk benieuwd wat zo’n dag vol inspiratie de deelnemers gebracht heeft. Liza Cornet vraagt het de zaal via de social media-tool Mentimeter: welk advies of inzicht heb je opgedaan? Met stip op nummer 1 bij de reacties: experimenteren! En als goede tweede: doen! Ook krijgt Liza, met weliswaar een lichte nudging, een 100% positieve respons op de vraag: ik heb vandaag inzichten opgedaan die ik morgen direct ga toepassen. Al deze daadkracht belooft veel goeds voor de derde Dag van het gedrag!
De muzikale omlijsting zorgt voor veel vrolijke noten tijdens de borrel
Ook op de informatiemarkt spelenderwijs leren dankzij serious games. Een leuke en innovatieve wijze om gedragsverandering te realiseren
De deelnemers willen graag meer weten over gedragstechnieken voor brieven en emails. Gelukkig is er een brochure beschikbaar
Meer informatie over de Dag van het gedrag